Referans Deneyimler - İngilizce Tercüme

Gramer Değil Dilbilgisi

İyi bir tercüme yapabilmenin sırrı sadece gramer ve kelime bilmekten değil, aynı zamanda kendi anadilini de çok iyi bilmekten geçiyor. Uzun yıllardan beri İngilizce tercüme yapan biri olarak bunu rahatlıkla söyleyebilirim. Örneğin aldığı eğitime ve altyapısına bağlı olarak İngilizce bilgisinin üst düzeyde olduğunu bildiğim bazı yeminli tercüman arkadaşların çevirisiyle yayınlanan kitaplara baktığımda gözlerime inanamadığım oluyor. Cümlelere dışarıdan bakıldığında dilbilgisi bakımından bir sorun yokmuş gibi görünüyor fakat cümleler gerçek bir anlam ifade etmiyor. Yazarın o noktada söylemek istedikleri bir türlü anlaşılmıyor...

Kitap çevirilerinde bu türden problemler büyük oranda yerlileştirme eksikliklerinden kaynaklanıyor. Yabancı dildeki ifadeler doğrudan doğruya Türkçe'ye çevrildiğinde çoğu zaman verilmek istenen anlamı karşılayamıyorsunuz. Zira her ne kadar sözlük anlamı bakımından ifadeler birbirine denk geliyor olsa da söz konusu kelimelerin söz konusu dilde geçirdiği tarihsel ve toplumsal evrilme sürecine bağlı olarak kazandığı anlamlar farklılık gösterebiliyor. Buna bağlı olarak kelimelerin Türkçe karşılığını bulduktan sonra bir de Türkçe anlam süzgecinden geçirmeniz gerekiyor. Bunun için de öncelikle söz konusu cümlede tam olarak ne söylenmek istediğini özümsemeniz ve arkasından da kendi dilinizde aynı anlamı verecek ifadeye karar vermeniz gerekir. Çevirmenin okumayı sevmesi ve dilin her haline hakim olmasının bu noktada önemi tartışılmaz. Ancak bunu başarabilen İngilizce yeminli tercüman arkadaşların çevirdiği her türlü belge ve kitap okuyucuya gerçek okuma zevkini tattırıyor. Bu şekilde dilde akıcılık yakalanırken, anlam kaymalarının ortaya çıkması büyük oranda engellenmiş oluyor. Sonuçta tabiri caizse yağ gibi kayan bir dil güzelliği ortaya çıkıyor.

Bugüne kadar ülke çapında pek çok noter onaylı tercüme bürosu için çalıştım. Bu alanda faaliyet gösteren çok sayıda firma olmasına rağmen ne yazık ki içlerinde İngilizce yeminli tercüme işini hakkıyla yapan ekibe sahip olanlar bir elin parmaklarını geçmiyor. Bu da yayıncılığın her alanında, dil ve anlatım bakımından kalitesiz kitaplar yığınının ortaya çıkmasına sebep oluyor. Elinize kitabı aldığınızda sanki Türkçe'ye değil de bilmediğiniz başka bir dile ait tuhaf cümleleri okuyor gibi hissediyorsunuz. Ve bu durum sizi okumaktan soğutmaya kadar varabiliyor.

Akif ELİBOL
Ankara.

---

19.12.2018